انتخاب بالابر مناسب می‌تواند گیج‌کننده باشد، به‌ویژه زمانی که تفاوت‌های بین بالابرهای پلتفرمی و آسانسورهای مسافربری را به‌خوبی نمی‌دانید. هر دوی این تجهیزات وظیفه جابجایی افراد بین طبقات را بر عهده دارند، اما هرکدام برای نیازها و شرایط خاصی طراحی شده‌اند. این مقاله به‌عنوان یک راهنمای جامع، شما را با این دو نوع اصلی از آسانسورها آشنا می‌کند و به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را برای نیازهای خود انتخاب کنید. بدون مقدمه‌چینی بیشتر، بیایید شروع کنیم.
فهرست مطالب
آسانسور مسافربری چیست؟
احتمالاً زمانی که کلمه «آسانسور» را می‌شنوید، اولین تصویری که به ذهن شما می‌آید، آسانسور مسافربری است. دلیل این موضوع، محبوبیت بالای این نوع آسانسور و استفاده گسترده از آن برای جابجایی افراد در انواع ساختمان‌ها است.
آسانسورهای مسافربری معمولاً محفظه‌ای بسته دارند و ظرفیت حمل چندین نفر را دارند. ظرفیت وزنی آن‌ها بین 450 تا 1600 کیلوگرم متغیر است و می‌توانند 6 تا 20 نفر را جابجا کنند. این ظرفیت به عوامل مختلفی مانند استاندارد طراحی آسانسور، ابعاد کابین، قدرت موتور، مواد به‌کاررفته در ساخت و موارد دیگر بستگی دارد.
این نوع آسانسورها معمولاً سرعت بیشتری دارند و بسته به ارتفاع ساختمان و نوع آسانسور، سرعت آن‌ها در محدوده 1 تا 2.5 متر بر ثانیه قرار می‌گیرد.
طراحی و ویژگی‌های آسانسور مسافربری برای انتخاب بالابر مناسب
طراحی آسانسور مسافربری شامل یک چاهک مقاوم و مستحکم است که به‌طور ایمن کابین مسافربری و اجزای مکانیکی موردنیاز برای عملکرد آن را در بر می‌گیرد. برای اطمینان از حرکت عمودی روان و ایمن، آسانسور باید با دقت بالا ساخته شود تا تمامی بخش‌های آن به‌درستی عمل کنند.
اجزای کلیدی طراحی آسانسور مسافربری:
چاه آسانسور باید به گونه‌ای طراحی شود که بتواند وزن کابین، مسافران و نیروهای مکانیکی واردشده را تحمل کند.
ریل‌های راهنما در داخل چاه نصب می‌شوند تا از خروج کابین از مسیر خود جلوگیری کنند و حرکت آن بین طبقات را ایمن و کارآمد سازند.
بسته به نوع طراحی آسانسور، موتور و سیستم قرقره ممکن است در اتاق ماشین در بالا یا پایین چاهک قرار بگیرد، یا در صورتی که آسانسور بدون موتورخانه (MRL) باشد، این اجزا در داخل چاه آسانسور تعبیه می‌شوند.
برای حفظ ایمنی مسافران و جلوگیری از حوادث در صورت بروز نقص فنی، آسانسورها به سیستم‌های ایمنی مانند ترمز اضطراری، ضربه‌گیرها و خروجی‌های اضطراری مجهز می‌شوند.
پنل‌های کنترلی معمولاً به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که دسترسی آسان به اجزای چاه آسانسور را فراهم کنند و تعمیر و نگهداری دوره‌ای و دسترسی در شرایط اضطراری را تسهیل کنند.
برای رعایت استانداردهای ایمنی، در طراحی آسانسورها از مواد مقاوم در برابر آتش، روشنایی اضطراری و سیستم تهویه مناسب استفاده می‌شود تا از گرمای بیش‌ازحد تجهیزات جلوگیری شود.
مقررات ساختمانی و انطباق آسانسورها
مقررات مربوط به آسانسورهای مسافربری در کشورهای مختلف متفاوت است، اما به‌طور کلی روی طراحی، ایمنی، دسترسی و نصب تمرکز دارند.
بریتانیا: مقررات آسانسور بریتانیا (UK Lift Regulations 2016) ایمنی و دسترسی به‌ویژه برای کاربران ویلچر را طبق بخش M الزامی می‌داند.
ایالات متحده آمریکا: استاندارد ASME A17.1/CSA B44 (کد ایمنی آسانسورها و پله‌های برقی) راهنمای طراحی، بهره‌برداری و نگهداری آسانسورها را مشخص می‌کند. این مقررات شامل ویژگی‌های ایمنی مانند حفاظت در برابر آتش و عملیات اضطراری نیز می‌شود. همچنین، طبق قانون آمریکایی افراد دارای معلولیت (ADA) آسانسورها باید استانداردهای دسترسی را رعایت کنند.
چین: طراحی آسانسورها باید مطابق با استاندارد GB 7588 (قوانین ایمنی برای ساخت و نصب آسانسورها) باشد که شامل ایمنی، ویژگی‌های اضطراری و الزامات نگهداری می‌شود.
استرالیا: قانون تبعیض علیه افراد دارای معلولیت (ADA) تضمین می‌کند که آسانسورها برای افراد دارای معلولیت قابل‌دسترس باشند. همچنین استاندارد AS 1735 (استانداردهای آسانسور) بر طراحی، یکپارچگی ساختاری، ایمنی در برابر آتش و دسترسی آسانسورها نظارت دارد.
ژاپن: قانون استاندارد ساختمان ژاپن بر ایمنی آسانسورها نظارت می‌کند و مقاومت در برابر زلزله را به دلیل فعالیت لرزه‌ای بالا در این منطقه الزامی می‌داند.
هند: استاندارد IS 14665 نصب، طراحی و ایمنی آسانسورها را تعیین می‌کند.
چرا رعایت استانداردها مهم است؟
هر کشور مقررات خاص خود را دارد، بنابراین قبل از نصب و راه‌اندازی آسانسور، حتماً قوانین محلی را بررسی کنید تا از مشکلات قانونی و عدم انطباق جلوگیری شود.
بالابر پلتفرم چیست؟
بالابر پلتفرم نیز مانند سایر انواع بالابر وظیفه جابجایی عمودی بین طبقات را بر عهده دارد، اما این نوع بالابر به‌طور ویژه برای افراد دارای مشکلات حرکتی طراحی شده است.
ظرفیت بالابر پلتفرم معمولاً یک نفر یا یک کاربر ویلچر است، اما حداکثر می‌تواند تا ۵ نفر را جابجا کند. این بالابر برای فاصله‌های کوتاه طراحی شده و سرعت آن نسبت به بالابرهای مسافربری کمتر است. سرعت رایج برای این نوع بالابر ۰.۱۵ متر بر ثانیه است، که در این حالت به‌طور متوسط حدود ۲۲ ثانیه طول می‌کشد تا بین دو طبقه حرکت کند. البته ۰.۱۵ متر بر ثانیه یک استاندارد ثابت نیست؛ سرعت این بالابرها معمولاً بین ۰.۱ تا ۰.۱۵ متر بر ثانیه متغیر است. در بالابرهای پلتفرم شیب‌دار (نصب‌شده روی پله)، سرعت ممکن است به دلیل طراحی پلکان کمی متفاوت باشد. سرعت این بالابرها بسته به نیازهای نصب و شرایط محیطی قابل تنظیم است.
کدها و مقررات ساختمانی
مقررات مربوط به بالابرهای پلتفرم مشابه با مقررات آسانسورهای مسافربری هستند و بسته به کشور ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشند، اما به‌طور کلی این مقررات بر ایمنی، دسترسی و استانداردهای نصب تمرکز دارند.
طبق قانون آمریکایی افراد دارای معلولیت (ADA)، بالابرهای پلتفرم باید استانداردهای دسترس‌پذیری را برای افراد دارای معلولیت رعایت کنند.
استاندارد ASME A18.1 ایمنی بالابرهای پلتفرم و صندلی‌های پله‌برقی را تعیین می‌کند، در حالی که کد ساختمانی بین‌المللی محل نصب بالابرهای پلتفرم را تنظیم می‌کند.
در بریتانیا، استاندارد BS 6440:2011 برای پلتفرم‌های بالابر برقی برای استفاده افراد معلول است و بخش M از مقررات ساختمانی می‌خواهد که ساختمان‌ها برای همه افراد قابل‌دسترس باشند، که معمولاً با نصب بالابرهای پلتفرم در محیط‌هایی که نصب آسانسورهای کامل عملی نیست، محقق می‌شود.
استاندارد اروپایی EN 81-41 نصب بالابرهای پلتفرم عمودی و شیب‌دار برای افراد با محدودیت‌های حرکتی را تنظیم می‌کند.
در کانادا، استاندارد CSA B355 ایمنی بالابرها برای افراد دارای معلولیت‌های جسمی را تنظیم می‌کند.
تفاوت‌های اصلی بین بالابرهای مسافربری و بالابرهای پلتفرم
| عامل | بالابر مسافربری | بالابر پلتفرم |
|---|---|---|
| هدف | برای جابجایی مسافران متعدد در ساختمان. | مناسب برای ساختمان‌های بلند با مسافت‌های طولانی، تا ۴۰ متر |
| سرعت | سریع‌تر، معمولاً حدود ۱-۲٫۵ متر بر ثانیه | کندتر، معمولاً حدود ۰٫۱ – ۰٫۱۵ متر بر ثانیه |
| ظرفیت | ظرفیت بزرگتر، معمولاً تا ۸-۲۰ نفر یا بیشتر. | ظرفیت کوچکتر، معمولاً ۱-۲ نفر یا یک صندلی چرخدار |
| مسافت سفر | مناسب برای ساختمان‌های کم‌ارتفاع با مسافت‌های کوتاه، کمتر از ۱۲ متر | مناسب برای ساختمان‌های کم‌ارتفاع با مسافت‌های کوتاه، کمتر از ۱۲ متر |
| ساختار بسته | معمولاً خودروی کاملاً بسته با درب‌های اتوماتیک | بسته یا باز، بسته به مدل |
| دسترس پذیری | نیازمند طراحی خاص برای جابجایی افراد دارای معلولیت، مثلاً خودروی بزرگتر یا کنترل‌های نصب‌شده در ارتفاع قابل‌دسترس. | طراحی شده مخصوص برای افراد دارای معلولیت و صندلی‌های چرخدار |
| نصب | نیازمند حفاری گودال برای نصب | اغلب با گودال کم یا بدون گودال طراحی می‌شود. نصب راحت‌تر است. |
| هزینه نصب | گران‌تر به دلیل نصب پیچیده‌تر و ظرفیت بالاتر | معمولاً ارزان‌تر به دلیل طراحی ساده‌تر و ظرفیت پایین‌تر |
| کاربردها | رایج در ساختمان‌های تجاری، مسکونی و عمومی | معمولاً برای خانه‌ها، مدارس و ساختمان‌هایی با نیازهای دسترسی |
| فرکانس استفاده | استفاده زیاد | استفاده کم |
| عمر سرویس | ۱۵-۲۰ سال | ۱۰-۱۵ سال |
| مقررات | تحت قوانین و استانداردهای سختگیرانه بالابرها، مانند EN 81-20/50، ASME A17.1. | تحت استانداردهای خاص بالابرهای پلتفرم (مثل EN 81-41، ASME A18.1). |
عوامل مهم برای انتخاب بین بالابر مسافربری و بالابر پلتفرم
ارتفاع ساختمان و مسافت سفر:
- بالابرهای مسافربری: ایده‌آل برای ساختمان‌های بلند و چند طبقه.
- بالابرهای پلتفرم: طراحی شده برای مسافت‌های کوتاه‌تر (۱-۳ طبقه).
نیازمندی‌های ظرفیت:
- بالابرهای مسافربری: مناسب برای جابجایی عمودی افراد متعدد به صورت همزمان.
- بالابرهای پلتفرم: معمولاً ۱-۲ نفر یا یک صندلی چرخدار را جا به جا می‌کنند.
دسترسی به فضا:
- بالابرهای مسافربری: نیازمند فضای زیادی برای گودال بالابر، شاف و اتاق موتور.
- بالابرهای پلتفرم: فضای کمتری نیاز دارند، معمولاً بدون نیاز به گودال عمیق یا اتاق موتور. این امر باعث نصب آسان‌تر آن‌ها در فضاهای کوچکتر می‌شود.
نیازهای دسترس‌پذیری:
- بالابرهای مسافربری: بیشتر همه‌کاره هستند و به‌طور خاص برای دسترسی صندلی چرخدار طراحی نشده‌اند.
- بالابرهای پلتفرم: به طور خاص برای استفاده افراد دارای معلولیت و کسانی که مشکلات حرکتی دارند طراحی شده‌اند.
سرعت:
- بالابرهای مسافربری: با سرعت‌های بالاتر (۱-۲٫۵ متر بر ثانیه) کار می‌کنند که آن‌ها را برای محیط‌هایی با ترافیک زیاد و نیاز به حرکت سریع بین طبقات مناسب می‌سازد.
- بالابرهای پلتفرم: سرعت‌های کمتری دارند (حدود ۰٫۱-۰٫۱۵ متر بر ثانیه) که ایمنی و حمل و نقل پایدار را برای افراد با چالش‌های حرکتی تضمین می‌کند.
نصب و هزینه:
- بالابرهای مسافربری: به دلیل پیچیدگی نصب، معمولاً هزینه بیشتری دارند.
- بالابرهای پلتفرم: معمولاً ارزان‌تر هستند و نصب ساده‌تری دارند.
هر دو نوع بالابر مسافربری و بالابر پلتفرم برای جابجایی عمودی بین طبقات مختلف طراحی شده‌اند، اما اهداف متفاوتی دارند که انتخاب بین این دو را راهنمایی می‌کند. زمانی که سرعت، جریان ترافیک و ظرفیت از اولویت‌های اصلی باشند، بالابر مسافربری گزینه ایده‌آلی است. با این حال، زمانی که دسترسی به‌ویژه برای افراد با چالش‌های حرکتی از اهمیت بالایی برخوردار باشد، بالابر پلتفرم انتخاب خوبی است، به‌ویژه برای ساختمان‌های کم‌ارتفاع. اگر به مشاوره تخصصی برای انتخاب بالابر مناسب برای ساختمان خود نیاز دارید، همین حالا با بالابرتر تماس بگیرید و ما ظرف ۴۸ ساعت به شما پاسخ خواهیم داد.
